E-2 Hawkeye to najdłużej produkowany samolot w historii amerykańskiego lotnictwa morskiego. Mimo ponad 40 lat służby maszyna jest ciągle rozwijana, a jej najnowsze wersje zostały zamówione m.in. przez Francję i Japonię. Na liście potencjalnych klientów jest także Polska. Czym jest E-2D Hawkeye i jakie są jego możliwości?
Wątek pozyskania przez Polskę samolotów E-2D Hawkeye pojawia się co najmniej od kilku miesięcy. Maszyny te były wskazywane jako ewentualna alternatywa dla kupionych przez nas szwedzkich .
Również podczas targów MSPO 2023 producent E-2, koncern Northrop Grumman, wymieniał Polskę jako jednego zpotencjalnych klientów. Temat powrócił za sprawą wywiadu, jaki serwis Defence 24 przeprowadził zprezeską zarządu Northrop Grumman Kathy Warden.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Jedną z rzeczy, która wzbudza mój największy entuzjazm i moim zdaniem zapewnia ważne zdolności w zakresie nadzoru i obserwacji, jest nasz program E-2D Advanced Hawkeye. (…) samolot E-2D stanowiłby bardzo ważny dodatek do systemu bezpieczeństwa na Morzu Bałtyckim i oczywiście rozmawiamy z polskim rządem na temat tych zdolności.
Samolot, októrym wspomina Kathy Warden, to jedna znajbardziej charakterystycznych maszyn marynarki wojennej USA. Przez dziesięciolecia służby jej obraz zrósł się zwidokiem amerykańskich lotniskowców, choć samoloty te –co warto podkreślić –są przez część użytkowników eksploatowane jako maszyny bazowania lądowego.
Zobacz także: Rozpoznasz te myśliwce ibombowce?
Dobrym przykładem jest Izrael, gdzie E-2 Hawkeye były jednym zfilarów spektakularnego zwycięstwa, jakim był pogrom wDolinie Bekaa syryjskiego lotnictwa iobrony przeciwlotniczej (bilans zestrzeleń 82:0)
E-2 Hawkeye – AWACS nie tylko dla marynarki
E-2 to pierwszy amerykański samolot wczesnego ostrzegania (AWACS), jaki został od podstaw zaprojektowany do tej roli. Wszedł do służby wamerykańskiej marynarce wojennej w1964 r. ipoczątkowo sprawiał wiele problemów. Trapiące go usterki były na tyle poważne, że czasowo uziemiono nawet całą flotę tych maszyn.
Choroby wieku dziecięcego zostały jednak przezwyciężone, aHawkeye stał się nieustannym –choć dyskretnym –uczestnikiem każdego konfliktu, wktórym biorą udział amerykańskie lotniskowce.
Jego kolejne wersje nadzorowały działania lotnictwa od Wietnamu, poprzez prowadzone wlatach 80. operacje przeciwko Libii czy operację Pustynna Burza, po bardziej współczesne konflikty, jak amerykańska interwencja wAfganistanie.
O ważnej roli E-2 dobitnie świadczy fakt, że zreguły to właśnie ten samolot startuje jako pierwszy, ijako ostatni ląduje. Maszyna stanowi latające oczy lotniskowca, azarazem centrum nadzoru nad jego grupą lotniczą izabezpieczenie przed niespodziewanym atakiem przeciwnika. Może także pełnić rolę samolotu rozpoznawczego lub zapasowego centrum kontroli lotów.
Potwierdzeniem przewagi, jaką zapewnia radar wyniesiony na kilka tysięcy metrów, świadczy los libijskich maszyn zlat 80. XX w. Na ponad 150 prób żadnej nie udało się nawet nie tyle zaatakować, co znaleźć na pozycji wyjściowej do ataku.
Gallic Strike - przewaga dzięki latającemu radarowi
W czasach współczesnych zalety pokazało symulowane starcie, jakie wramach wspólnych ćwiczeń Gallic Strike przeprowadziły w2021 r. francuski ibrytyjski lotniskowiec.
Francuski "Charles de Gaulle" to okręt zwodowany wlatach 90. XX w. iprzyjęty do służby w2000 r. Brytyjski HMS"Queen Elizabeth" to zkolei jednostka zaledwie kilkuletnia, przyjęta do służby w2017 r. Pod względem wyp*rności jest ojedną trzecią większa od francuskiego lostniskowca.
Francuską grupę lotniczą tworzyły samoloty Rafale –cenione na świecie, ale należące do starszej, 4. generacji maszyn wielozadaniowych. Na pokładzie brytyjskiego okrętu stacjonowały F-35B, które powinny górować nad starszym przeciwnikiem.
Manewry zakończyły się jednak porażką Brytyjczyków. Choć mieli wręku atut przewagi technicznej, nie dysponowali tym, co Francuzi, czyli wsparciem wpostaci pokładowego AWACS-a.
E-2D Advanced Hawkeye
E-2 Hawkeye to dwusilnikowy, turbośmigłowy samolot wczesnego ostrzegania, zbudowany wukładzie górnopłata. Maszyna ma 17,5 metra długości, 24,5 rozpiętości skrzydeł iwkonfiguracji gotowej do lotu waży nieco ponad 23 tony. Samolot może osiągnąć pułap przekraczający 9km, azasięg lotu –bez tankowania wpowietrzu –to 2,5 tys. km. Hawkeye jest obsługiwany przez pięcioosobową załogę.
Radar AN/APS-145 wformie obrotowego dysku umieszczono nad kadłubem samolotu, na wsp*rnikach. Sama antena została zaprojektowana tak, aby można było zmieniać jej kąt pochylenia. Dzięki temu duży, płaski "talerz" może –po ustawieniu go wodpowiedni sposób –generować siłę nośną równoważącą masę całego systemu.
AN/APS-145 pozwala na jednoczesne śledzenie nawet 2tys. celów iwykrywanie ich na dystansie ok. 550 km.
Najnowsza wersja samolotu to obecnie E-2D Advanced Hawkeye. Wmaszynie tej wprowadzono tyle zmian, że –jeszcze gdy trwały dostawy wariantu E-2C –zaplanowano, iż wsamoloty E-2D zostanie przezbrojona cała amerykańska marynarka wojenna.
Producent podkreśla, że samolot został zaprojektowany na nowo izbudowany od podstaw. Zpoprzednikami łączy go podobny wygląd, ale to maszyna oskokowo zwiększonych możliwościach.
E-2D może nie tylko kontrolować przestrzeń powietrzną, ale także ostrzegać przed atakami rakietowymi albo –co sprawdzono podczas jednej zprób –naprowadzać na wykryte przez siebie cele pociski, wystrzelone np. zpokładu okrętu, który nie "widzi" zagrożenia.
Maszyna może także pracować –poprzez pośrednictwo JTMC (Joint Track Manager Capability) –jako część systemu IBCS, czyli "mózgu" zarządzającego polską obroną przeciwlotniczą.
E-2D Advanced Hawkeye dla Polski?
Samoloty E-2 różnych wersji są obecnie użytkowane przez Stany Zjednoczone, Egipt, Francję, Izrael, Japonię, Meksyk, Singapur iTajwan. Czy trafią także do Polski? Wmomencie zakupu szwedzkich MON deklarował, że nie jest to rozwiązanie docelowe.
Dwie maszyny kupiono głównie zuwagi na niemal natychmiastową dostępność –to samoloty, które po wycofaniu przez Zjednoczone Emiraty Arabskie stały wmagazynie.
W perspektywie kilku lat niewykluczony wydaje się zatem kolejny zakup albo przynajmniej rozpoczęcie postępowania zmierzającego do pozyskania nowych samolotów wczesnego ostrzegania. Globalna oferta –nawet biorąc pod uwagę sprzęt dopiero projektowany –jest mocno ograniczona.
Gdy pominiemy aerostaty zradarami (które Polska planuje pozyskać niezależnie od AWACS-ów) iśmigłowce, atakże sprzęt rosyjski czy chiński, który można zgóry wykluczyć ze względów politycznych, wybór bardzo się zawęzi. Ten jest ograniczony do linii rozwojowej izraelskiego radaru EL/M-2075 Phalcon, amerykańskich radarów AN/APS-145 (E-2D Advanced Hawkeye) iMESA (E-7 Wedgetail) imaszyn ze szwedzkim radarem Saab Erieye.
Łukasz Michalik, dziennikarz Wirtualnej Polski
